7 LËVIZJET E ARTIT MODERN QË DUHET TË NJIHNI

Nga REVISTA ARTSPER

Picasso, Matisse, Kandinsky,
Malevitch, Delaunay dhe gjithë të tjerët, ishin pararoja lulëzuese që u nda në
shumë rryma artistike gjatë gjysmës së parë të shekullit. Më pas, këto eksperimente
u shumëfishuan nga piktorët të cilët kërkonin gjithmonë që të shkonin përtej të
panjohurës.

KUBIZMI

E shfaqur në vitin
1907, Kubizmi ishte lëvizja e parë e cila nuk përbënte një imitim të thjeshtë të
realitetit. Artistët kubist u frymëzuan nga format e artit primitiv, të cilat u
rigjallëruan gjatë kësaj periudhe. Megjithatë, të gjitha format e volumit, u
dekompozuan dhe rigrumbulluan. Georges Braque, Pablo Picasso dhe Fernand Léger ishin
disa nga përfaqësuesit kryesor.

FUTURIZMI

E lindur në Itali,
në vitin 1909, Futurizmi u mbështet tek format dhe të menduarin kubist. Futurizmi
preku letërsinë, pikturën dhe skulpturën. Të magjepsur nga lëvizja, shoqëria
dhe makineritë moderne, futuristë të tillë si Boccioni, Russolo dhe Marinetti,
u përpoqën që t’i dekompozonin ato dhe t’i përfaqësonin në kanavacat e tyre.

ABSTRAGIMET
GJEOMETRIKE

Abstraksioni, një
revolucion i vërtetë i artit modern të shekullit të 20-të, lindi rreth vitit
1910, me penelatat e Piet Mondrian, Vassily Kandinsky adhe të Kasimir Malevitch.
Veprat e para abstrakte u mbështetën tek besimet shpirtërore dhe përdorën muzikën
si motivin e tyre kryesor, dy subjekte të cilat mund të përfaqësoheshin përmes
abstraksionit. Gjatë shprehjes së tyre, artistët kërkonin pastërtinë dhe
thjeshtësinë nëpërmjet përdorimit të formave gjeometrike.

EKSPRESIONIZMI

Kjo lëvizje,
pararendësi i së cilës ishte Edvard Munch, u shfaq në fillim të shekullit të
20-të në Gjermani dhe në vendet e lindjes, ku ata kundërshtuan akademizmin.
Deri në fundin e Luftës së Parë Boterore, pjesët ekspersioniste përfaqësonin një
vizion pesimist dhe të errët të botës. Deformimi u përdor sipas dëshirës, për të
rikthyer ndjenjën e brendshme mbi realitetin figurativ. Kjo lëvizje u nda në dy
grupe: Die Brucke (Ura) dhe Der Blaue Reiter (Kalorësit Blu), kjo e fundit na çon
tek asbtraksioni.

ORFIZMI

Ishte Guillaume
Apollinaire, i cili në vitin 1912, cilësoi disa aspekte të pikturës avantgarde
si orfizmi. Ai u frymëzua nga emri i ekspozitës ku u ekspozuan veprat e para të
lëvizjes: Përzgjedhja e Artë (la section d’or). Orfizmi ka të bëjë me thjeshtësimin
e formave, ku mbeten të dukshme vetëm ngjyrat dhe drita. Kësht, qëllimi i
Orfizmit ishte krijimi i një ndjesie lëvizjeje mbi kanavacë. Robert dhe Sonia
Delaunay ishin përfaqësuesit e kësaj lëvizje mes të tjerëve.

SURREALIZMI

Në vitin 1924, në
manifestin e tij, Andre Breton e përkufizonte surrealizmin si vijon: “Automatizim
i pastër psikik, nëpërmjet të cilave kërkohet shprehja, qoftë verbale, me
shkrim, apo në çdo mënyrë tjetër, e funksionit të vërtetë të mendjes. E diktuar
nga e pavetëdijshmja, në mungesë të çdo kontrolli të ushtruar nga arsyeja, dhe e
lirë nga persekutimet estetike apo morale…” Kjo lëvizje artisitike zhduku
kufijtë ndërmjet realitetit dhe jorealitetit. Ëndrrat u kthyen në burimin
kryesor të frymëzimit, dhe artistë të tillë si Dali, Magritte, Ernst dhe Picabia
propozuan konceptimin e tyre për botën, e cila më pas shformohet sipas dëshirave
të çdo shikuesi. Ky ishte fundi i mbretërimit të arsyes në art.

EKSPRESIONIZMI
ABSTRAKT

E konsideruar si lëvizja
e parë artistike në Shtetet e Bashkuara, ekspresionizmi abstrakt ekzaminon xhestet
dhe ngjyrën. Pas Luftës së Dytë Botërore, ajo u nda në dy fusha: piktura në
veprim dhe piktura me fushat me ngjyra. Në të parën, artistët punuan me xhestet
e tyre dhe mënyrën e aplikimit të bojës, ndërkohë që, ata po përdornin, teknikën
e pikimit të bojës. Marrëdhënia ndërmjet trupit të artistit dhe kanavacës së
tij bëhet e thellë, siç është provuar nga përqasja e Jackson Pollock. Në të dytën,
artisti ekzaminon planet e kanavacës së tij dhe dëshirën për të hequr çdo efekt
thellësie. Emri i fushave të ngjyrosura vjen nga fushat e sheshta të mëdha me
ngjyra që i karakterizojnë ato, të cilat mund të gjenden, për shembull, tek veprat
e Mark Rothko.

(Imazhi 1: Pablo
Picasso, “Zonjëzat e Reja të Avignon-it”, 1906-1907)

(Imazhi 2: Luigi
Russolo, “Revolta”, 1911)

(Imazhi 3: Vassily
Kandinsky, “Disa rrathë”, 1926)

(Imazhi 4: Edvard
Munch, “Britma”, 1893)

(Imazhi 5: Robert
Delaunay, “Gëzimi i Jetës”, 1930)

(Imazhi 6: Salvador
Dali, “Këmbëngulja e Kujtesës”, 1931)

(Imazhi 7: Jackson
Pollock, Nr. 5, 1948)