Ana e ndritshme e arsyes, Imanuel Kant, Vezhgime mbi ndjesine e se bukures dhe se madherishmes, II, 1764 – Te njeriu i pajisur me nje natyre sanguine mbizoteron ndjenja e se bukures: gezimet e tij jane te qeshura dhe plot jete; kur te qellon te mos jete i gezuar, eshte i pakenaqur dhe e njeh pak lumturine e heshtur. Larmia eshte e bukur dhe atij i pelqejne ndryshimet. E kerkon gezimin te vetja, dhe rreth vetes, u jep gezim te tjereve, dhe eshte nje shok i kendshem. E ndien fuqimisht simpatine shpirterore: lumturia e te tjereve i sjell gezim, vuajtja e tyre i ngjall keqardhje. Ndjenja e tij shpirterore eshte e bukur, por nuk ka parime dhe varet kurdohere ne menyre te drejteperdrejte nga mbresat e castit, qe zgjon tek ai realiteti. Eshte i dashur me te gjithe, ose, qe eshte e njeja gje, nuk eshte asnjehere nje mik i vertete, ndonese eshte kurdohere i perzemert dhe miredashes. Nuk di te shtiret: sot mund te sillet me ju me ngrohtesi dhe miresjellje, neser, ne rast se do te ndiheni semure a do te ndodheni ne fatekeqesi, do te ndjeje nje keqardhje te cilter e te vertete, por ne ato caste do te venitet ca e nga ca, deri sa gjerat te jene rregulluar. Nuk eshte i pershtatshem per te qene gjyqetar: ligjet per te jane teper te rrepta dhe lotet e prekin. Eshte nje gjysmeshenjtor, qe nuk eshte asnjehere vertete i mire dhe as vertete i keq. Shpesh e tepron dhe shthuret, por kete e ka me teper nga qejfi sesa nga ndonje prirje e natyres se tij. Te natyrat kokerike do te futim njeriun, tek i cili mbizoteron ndjesia e asaj siperoreje qe ne e quajme ‘e madherishmja’: ai eshte me te vertete shkelqimi i jashtem e asaj qe eshte e madherishme, nje ngjyre mjaft e spikatur, e cila fsheh thelbin e gjese ose njeriut – ndoshta i rendomte ose banal – por qe me ane te dukjes mashtron dhe mallengjen. – Shkeputur nga libri ‘Historia e bukurise’, Umberto Eco, perkthyer nga Shpetim Cucka, Dituria. Piktura, Shkaterrimi i Tyre, 1840, John Martin #reading#books#umbertoeco#life#love#beauty#johnmartin#art#painting#enkeledasuti
